Rozpoczęty w 2002 roku przez Genethon projekt próby klinicznej dotyczący dystrofii mięśniowej obręczowo-kończynowej (LGMD 2A) charakteryzującej się niedoborem kalpainy – kalpainopatii, właśnie zmienił przebieg. W zasadzie, rozwój produktu „AAV1-Desmin-C3”, który określono w marcu 2006 roku jako lek sierocy, musiał zostać wstrzymany.

Od marca 2006 roku produkt ten był używany w wielu eksperymentach in vivo na myszach, by ustalić liczne parametry dotyczące między innymi dystrybucji, efektu dawki  i toksykologii, w celu uzyskania autoryzacji próby klinicznej dla Afssaps. W grudniu 2007 roku przedstawiciele Afssaps stwierdzili, że faza 2A wymaga dożylnego podania leku do całej kończyny. Zalecenie to sprawiło, że Genethon przeprowadził dodatkowe eksperymenty związane z dożylnym podaniem leku. Eksperymenty prowadzono od stycznia do marca 2008 roku.  Ujawniły one kardiotoksyczność związaną z ekspresją kalpainy w sercu. Genethon zdecydował się wstrzymać prace nad rozwojem tego produktu. – Opracowanie leku nie jest łatwe – mówi Bernard Barataud, prezes Genethonu – Niemniej jednak Projekt Kalpaina nie został zupełnie odrzucony. Wiemy, że jest to ryzykowna sprawa. Jeśli nie odnosimy sukcesu, zaczynamy od nowa. Jeśli upadamy, to za chwilę powstajemy i nigdy się nie poddajemy. Gdy mamy problem z planem A, bierzemy się za plan B i myślimy nad planem C, a nawet D – dodaje.

Badacze ponownie przyjrzeli się kwestiom, które miały pomóc w pokonaniu przeszkód związanych z ekspresją  kalpainy w sercu – musimy znaleźć sposób zablokowania aktywności kalpainy i sprawić, by pozostawała w mięśniach poprzecznie prążkowanych, gdzie obecne są mechanizmy regulujące ich toksyczność – twierdzi Isabelle Richard, przewodnicząca grupy zajmującej się dystrofią mięśniową obręczowo-kończynową w Genethonie (wywiad z Isabelle Richard poniżej).

Przez wiele lat Isabelle Richard wraz z grupą badawczą pracowała nad stworzeniem strategii leczenia dystrofii mięśniowej obręczowo-kończynowej, LGMD2A, za którą odpowiada defekt genu kalpainy-3. Isabelle Richard opowiada o swoich badaniach planach na przyszłość.

Na jakim etapie jest Pani projekt dotyczący kalpainopatii prowadzony w Genethonie?

Po udanych próbach podawania naszego produktu terapii genowej poprzez wstrzykiwanie domięśniowe, w tym roku zmieniliśmy sposób podawania na dożylny (poprzez który, lek rozprowadzany jest po wszystkich mięśniach poprzecznie prążkowanych), gdyż tak zalecił Afssaps. Po przeprowadzeniu pierwszych eksperymentów ogólnoustrojowych zaobserwowaliśmy, że lek ten nie był do końca odpowiedni, gdyż okazał się toksyczny dla mięśnia sercowego.

Jak może Pani wytłumaczyć ten rezultat?

Nasza hipoteza wyjaśniająca zaobserwowaną kardiotoksyczność wiąże się z nieswoistością użytego przez nas promotora*. Pozwala ona kalpainie na ekspresję we wszystkich mięśniach poprzecznie prążkowanych (co mieliśmy na celu), ale i w mięśniu serca. Jeśli kalpaina nie podlega w komórkach mięśni poprzecznie prążkowanych, nie posiada składników kontrolujących ekspresję białka  będącego protezą, której funkcją jest rozkładanie innych białek

Jego aktywność nie będzie kontrolowana, co doprowadzi do uszkodzenia komórek.

Od początku wiedzieliśmy, że zmiana sposobu podawania jest bardzo delikatną sprawą. To, co się stało nie było do końca niespodziewane, gdyż było częścią potencjalnego ryzyka wpisanego w badania i byliśmy tego świadomi.

Jakie będą kolejne kroki?

Biorąc pod uwagę uzyskane wyniki, zajmiemy się dostosowaniem konstruktu genowego, nad którym obecnie pracujemy, tak by charakteryzował kasetę, która będzie o wiele bardziej specyficzna. Mamy kilka roboczych hipotez , jak zablokować ekspresję transgenu w mięśniach szkieletowych. Dla pewności, będziemy się starali połączyć różne sposoby i nie zadowolimy się jednym systemem blokowania. Najprawdopodobniej opracujemy dwa lub trzy.

Kiedy planuje Pani złożyć nowe podanie do EMEA nowe podanie o zatwierdzenie leku sierocego?

Bardzo trudno mi precyzyjnie odpowiedzieć na to pytanie, gdyż chcielibyśmy połączyć kilka systemów blokujących promotory, a to zajmie trochę czasu. Wyniki te pozwolą nam pracować szybciej, gdyż będzie o jedną fazę kliniczną mniej – fazę związaną z domięśniowym podaniem leku. Ostatecznie, przeskoczyliśmy o jeden stopień, ale nadal jesteśmy na schodach.

*        Użyty tu produkt terapii genowej składa się z: wektora AAV1 + kasety ekspresji (np. promotor +gen-lek). Kaseta ekspresji zapewnia wszystkie informacje genetyczne, które umożliwią komórce otrzymującej gen transkrypcję genu, a tym samym ekspresję połączenia białko-lek.

Chronologia

Źródło: http://www.genethon.fr (Newsletter nr 2 – czerwiec 2008)

Konsultacja medyczna:

dr Aleksandra Gintowt (Gdański Uniwersytet Medyczny)

Przekład  z języka angielskiego: Beata Mazur

Opracowanie polskie (2011):

Fundacja Parent Project Muscular Dystrophy - www.parentproject.org.pl

Do pobrania w pdf